Międzynarodowa Unia Nauk Radiowych

Nauki radiowe to dziedzina wiedzy i badań obejmująca wszelkie zagadnienia dotyczące pól i fal elektromagnetycznych.

Międzynarodowa Unia Nauk Radiowych (URSI – Union Radio-Scientifique Internationale; International Union of Radio Science) jest organizacją naukową (non-profit), która ma w skali międzynarodowej inicjować i koordynować studia, badania oraz wymianę naukową w zakresie nauk radiowych; wchodzi w skład Międzynarodowego Stowarzyszenia Unii Naukowych (ICSU – International Council for Science).

URSI ma następujące zasadnicze cele działania:

  • inicjować i promować międzynarodowe działania w zakresie nauk radiowych i ich zastosowań dla dobra ogólnego
  • inicjować upowszechnianie i ujednolicanie metod pomiarowych oraz standardów stosowanych w pracach naukowych
  • inicjować i koordynować badania w zakresie
    • naukowych aspektów telekomunikacji wykorzystującej fale elektromagnetyczne prowadzone i nieprowadzone
    • generowania, transmisji, propagacji, odbioru i detekcji pól i fal oraz przetwarzania sygnałów w nich zawartych
  • być reprezentantem nauk radiowych dla ogółu oraz dla organizacji publicznych i prywatnych

Historia URSI sięga początków radiokomunikacji. Na początku XX w. królowie Belgii Leopold II, a potem Albert I byli zainteresowani zorganizowaniem łączności na terenie Konga, wówczas belgijskiej kolonii. Rozwijająca się radiokomunikacja wydawała się dobrym rozwiązaniem. Początki były jednak nieudane. Dalsze próby zlecono Robertowi Goldschmidtowi, doktorowi chemii, bankierowi i wynalazcy. W 1911 r. powstało pierwsze połączenie radiowe na terenie Konga, organizowano także łączność pomiędzy Belgią i Kongiem. Łączność nie była stabilna, a Goldschmidt doszedł do wniosku, że konieczne są szerokie międzynarodowe badania dotyczące radia. W efekcie, w październiku 1913 r. zorganizowano spotkanie w pałacu królewskim w Laken, w Brukseli, na którym powołano ”Commission provisoire internationale de télégraphie sans fil scientifique”. W spotkaniu uczestniczyło dziewięciu przedstawicieli z siedmiu państw; król Albert I został honorowym przewodniczącym nowej organizacji. Drugie zebranie Komisji odbyło się już w kwietniu 1914 r., zmieniono nazwę na ”Commission internationale de télégraphie sans fil scientifique”, powołano komitety narodowe we Francji, Anglii i Belgii, uzgodniono pierwszy program badawczy.

Po I wojnie światowej podejmowano inicjatywy współpracy międzynarodowej, szczególnie w nauce; powstała ”International Research Council” (obecnie ICSU), której pierwszy zjazd odbył się w Brukseli w 1919 r. „Komisja” z 1913 r. została reaktywowana i weszła w skład IRC jako ”Union internationale de radiotélégraphie scientifique”. R. Goldschmidt był w latach 1919–1935 sekretarzem Generalnym URSI.

Pierwsze Zgromadzenie Generalne URSI odbyło się w 1922 r. w Brukseli. Zasadnicza struktura organizacji Unii jaką wówczas przyjęto obowiązuje nadal.

Członkami URSI są Komitety Narodowe powoływane przy Akademiach Nauk lub równorzędnych organizacjach. Każdy Komitet Narodowy jest reprezentowany w Radzie Unii (URSI Council), która wybiera władze i podejmuje zasadnicze decyzje dotyczące działań Unii. Zasadniczym wydarzeniem w życiu URSI są organizowane co 3 lata Zgromadzenia Generalne. Zgromadzenie jest międzynarodową konferencją naukową, ale jednocześnie w czasie Zgromadzenia obraduje Rada Unii, która wybiera władze na najbliższe trzy lata i podejmuje wszystkie istotne decyzje. Władze Unii (Board of Offcers) tworzą: Prezydent, Były Prezydent (prezydent z ubiegłej kadencji), czterech Wiceprezydentów i Sekretarz Generalny. Pomiędzy Zgromadzeniami działalnością URSI zarządza Sekretarz Generalny i Sekretariat, który mieści się Gandawie, w Belgii.

Działalność naukowa Unii jest zorganizowana w Komisjach, z których każda zajmuje się wybranym obszarem nauk radiowych. Każdy Komitet Narodowy ma przedstawiciela w każdej Komisji. W czasie Zgromadzenia Generalnego przedstawiciele Komitetów Narodowych wybierają Światowych Przewodniczących i Wiceprzewodniczących Komisji URSI na najbliższe 3 lata, ustalają także program działania Komisji.

Obecnie URSI ma następujące Komisje Naukowe:

URSI wspiera organizację konferencji naukowych, inicjuje i popiera międzynarodowe programy badawcze. Szczególną uwagę poświęca się wspieraniu rozwoju nauk radiowych w krajach słabo rozwiniętych i programom wspierania i promowania młodych naukowców. Przy okazji każdego Zgromadzenia Generalnego Unia przyznaje swoje nagrody za wybitne osiągnięcia naukowe dotyczące nauk radiowych:

  • The Balthasar Van der Pol Gold Medal
  • The John Howard Dellinger Gold Medal
  • The Appleton Prize
  • The Booker Gold Medal
  • The Issac Koga Gold Medal

Podstawową publikacją URSI jest  The Radio Science Bulletin (kwartalnik wydawany w marcu, czerwcu, wrześniu i grudniu) który zawiera artykuły naukowe związane z tematyką Komisji URSI, a także komunikaty i informacje z życia Unii. Od września 2002 r. elektroniczna wersja pisma jest bezpłatnie dostępna w Internecie, zobacz practical tips.
Polska ma znaczący wkład w działalność URSI. Następujący naukowcy pełnili funkcje we władzach URSI:

Wiceprezydentami URSI byli:
  • Prof. J. Groszkowski, w latach 1966 – 1972
  • Prof. A. Smoliński, w latach 1978 – 1984
  • Prof. A. Wernik, w latach 1999 – 2005
Światowymi Przewodniczącymi Komisji Naukowych URSI byli:
  • Prof. A. Smoliński, Komisja D, w latach 1975 – 1977
  • Prof. S. Hahn, Komisja A, w latach 1984 -1986
  • Prof. A. Wernik, Komisja G, w latach 1990 – 1992
  • Prof. I. Stanisławska, Komisja G, w latach 2015 – 2017
W 1972 r. w Warszawie odbyło się Zgromadzenie Generalne URSI